Jak można przeczytać na stronie internetowej Parlamentu Europejskiego, transport drogowy odpowiada za 1/5 emisji CO2 na terenie Unii Europejskiej. Aby osiągnąć neutralność tego sektora pod względem emisji dwutlenku węgla, od 2035 r. na terenie UE nie będą już sprzedawane samochody z silnikami benzynowymi i diesla – dostępne w sprzedaży będą jedynie pojazdy, które nie emitują CO2, czyli głównie elektryki. To rodzi wiele pytań, w tym o to, czy samochody elektryczne są ekologiczne.
Czy samochody elektryczne są przyjazne środowisku?
Według ekspertów odpowiedź na pytanie, czy samochody elektryczne są ekologiczne, brzmi tak: elektryki są przyjazne środowisku. Przez cały okres eksploatacji pozostawiają one mniejszy ślad węglowy niż pojazdy na paliwa tradycyjne i w rezultacie ich użytkowanie ma mniejszy wpływ na stopień zanieczyszczenia powietrza – zwłaszcza w miastach. Jednak ostateczny wynik redukcji śladu węglowego w porównaniu z samochodami spalinowymi jest zmienny i zależny od warunków. Jednym z nich są źródła zasilania sieci elektroenergetycznych.
Korzystanie z auta elektrycznego wiąże się z regularnym ładowaniem znajdujących się w jego wnętrzu baterii. Stacje ładowania aut elektrycznych mogą być zasilane prądem:
- wytworzonym z paliw kopalnych (np. węgla brunatnego i ropy naftowej),
- pochodzącym ze źródeł odnawialnych (np. energii wiatru, słońca czy biopaliw),
- wytworzonym z miksu paliw kopalnych i źródeł odnawialnych.
W pierwszym i trzecim przypadku emisja CO2 nadal ma miejsce, ale w innym momencie niż podczas jazdy. Gdy jednak energia pochodzi w pełni ze źródeł odnawialnych, można mówić o tym, że samochody elektryczne są dużo bardziej przyjazne środowisku – w tym modelu emisja gazów cieplarnianych zostaje zredukowana w maksymalnym stopniu.
Analizując, czy samochody elektryczne są ekologiczne, nie sposób zatem pominąć zagadnienia transformacji energetycznej. Przejście na odnawialne źródła energii (OZE) to długotrwały proces – liczony w dekadach. W praktyce nie wszystkie poruszające się dziś po drogach elektryki można uznać za ekologiczne, a to ze względu na brak spełnienia podstawowej przesłanki, czyli zasilania ich prądem pochodzących z OZE.
Samochody elektryczne a ekologia – gdzie pojawiają się problemy?
Czy samochody elektryczne są przyjazne środowisku? Kwestia ta nie sprowadza się wyłącznie do sprecyzowania źródła prądu wykorzystanego do naładowania baterii znajdujących się w elektryku. Przyjrzeć trzeba się też innym etapom cyklu eksploatacji tych samochodów. Jak się okazuje, niektórych procesów wcale nie można uznać za neutralne dla środowiska.
Samochody elektryczne a ekologia – kwestie budzące wątpliwości:
- produkcja elektryków oznacza wyższą emisję CO2,
- wydobycie metali ziem rzadkich ma negatywny wpływ na środowisko,
- utylizacja i recykling aut na prąd są kłopotliwe.
Produkcja elektryków oznacza wyższą emisję CO2
To jeden z punktów najczęściej wskazywanych przez sceptyków w odpowiedzi na pytanie, czy samochody elektryczne są przyjazne środowisku. Rzeczywiście, wytwarzanie aut na prąd jest dużo mniej ekologiczne w porównaniu z samochodami spalinowymi – emisja dwutlenku węgla w trakcie tego procesu jest znacznie wyższa. O ile? To zależy od porównywanych pojazdów. Wskazówką mogą być jednak badania przeprowadzone przez Volvo.
Z raportu Volvo wynika, że produkcja elektryka C40 Recharge (obejmująca również rafinację materiałów i wytworzenie modułów akumulatorów) skutkuje o 70 proc. wyższą emisją gazów cieplarnianych niż produkcja spalinowego modelu XC40. Należy jednak zaznaczyć, że emisje w fazie produkcji stanowią tylko ułamek emisji w całym cyklu życia pojazdu.
Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych przeprowadziło badanie, z którego wynika, że coraz więcej Polaków jest zainteresowanych zakupem elektryka. W 2020 r. takim autem zainteresowanych było 7,2 proc. badanych, z kolei w 2022 r. takiej odpowiedzi udzieliło już 15 proc. respondentów.
Wydobycie metali ziem rzadkich ma negatywny wpływ na środowisko
Do produkcji akumulatorów wykorzystywanych w pojazdach elektrycznych używane są metale ziem rzadkich. Ich pozyskanie nie pozostaje jednak bez wpływu na środowisko. Dlaczego? Powodów jest co najmniej kilka:
- wydobycie metali ziem rzadkich ma miejsce w kopalniach odkrywkowych – w rezultacie dochodzi do zanieczyszczenia wód gruntowych,
- metale ziem rzadkich często występują wraz z pierwiastkami radioaktywnymi – powoduje to dodatkowe zagrożenia,
- zasoby metali ziem rzadkich występują często na terenach, które powinny znajdować się pod szczególną ochroną – mowa np. o dżunglach.
Rozwój elektromobilności i zwiększony popyt na metale ziem rzadkich sprawił, że aktualnie prowadzone są intensywne prace m.in. nad możliwością odzyskania tych metali na etapie recyklingu akumulatorów. W walce z degradacją środowiska przy wydobyciu tych pierwiastków ma pomóc też wciąż rozwijająca się technologia.
Czy wiesz, że do produkcji Toyoty Prius, samochodu o napędzie hybrydowym dostępnego w sprzedaży od 1997 r., wykorzystuje się ponad 10 kg metali ziem rzadkich?
Utylizacja i recykling aut na prąd są kłopotliwe
W kontekście pytania, czy samochody elektryczne są ekologiczne, często pomija się zagadnienie utylizacji i recyklingu m.in. zużytych baterii. Wiadomo, że ich zawartość może być niebezpieczna dla środowiska. Jednocześnie mimo rosnącej popularności samochodów elektrycznych recykling akumulatorów litowo-jonowych praktycznie nie funkcjonuje. Czy zmieni się to wraz z coraz większą sprzedażą elektryków? Już dziś istnieją różne pomysły, jak wykorzystać zużyte akumulatory.
Samochody elektryczne a ekologia – jak można wykorzystać zużyte baterie:
- akumulatory mogą zostać wykorzystane jako magazyny energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych,
- baterie mogą zasilać inne pojazdy, np. wózki magazynowe czy rowery,
- komponenty znajdujące się w bateriach mogą zostać wykorzystane do produkcji nowych akumulatorów.
Aktualnie produkowane baterie najczęściej nie są dostosowane do ich ponownego użycia – po okresie eksploatacji nadają się jedynie do utylizacji. To kolejne wyzwanie, z jakim musi zmierzyć się branża motoryzacyjna, aby samochody elektryczne nie stanowiły zagrożenia dla środowiska po zakończeniu cyklu życia.
Czy samochody elektryczne są ekologiczne – jaki jest bilans?
Aby odpowiedzieć, czy samochody elektryczne są przyjazne środowisku, trzeba uwzględnić korzyści i zagrożenia pojawiające się na każdym etapie życia samochodu. Mowa tu o produkcji pojazdu (i przygotowaniu do tego niezbędnych materiałów), jego użytkowaniu i wreszcie utylizacji.
Produkcja samochodu elektrycznego wiąże się z wyższą emisją gazów cieplarnianych niż produkcja pojazdu spalinowego. Elektryki okazują się jednak bardziej ekologiczne, gdy weźmie się pod uwagę cały okres eksploatacji – ślad węglowy tych pojazdów jest dużo niższy niż samochodów na tradycyjne paliwa. Doskonale widać to na przykładzie wspomnianych już badań Volvo.
Na potrzeby badania Volvo przyjęło, że przez okres użytkowania samochody XC40 i C40 Recharge przejechały 200 000 km. Ich wyprodukowanie i eksploatacja wiązały się z emisją:
- 59 ton ekwiwalentu CO2 – dla benzynowego XC40,
- 50 ton ekwiwalentu CO2 – dla C40 Recharge (miks elektryczny w ujęciu globalnym),
- 42 tony ekwiwalentu CO2 – dla C40 Recharge (miks elektryczny dla EU-28)
- 27 ton ekwiwalentu CO2 – dla C40 Recharge ładowanego energią pochodzącą z wiatru.
W podanym zestawieniu różnica na korzyść samochodu elektrycznego mogłaby prezentować się jeszcze lepiej – wiele aut w czasie eksploatacji przejeżdża znacznie więcej niż 200 000 km. Opierając się jednak tylko na podanych wynikach, można założyć, że ślad węglowy elektryka jest o 50 proc. mniejszy niż emisje samochodu spalinowego.
Czy samochody elektryczne są ekologiczne? Już z wykorzystaniem aktualnej technologii pozostawiają one niższy ślad węglowy niż auta spalinowe. Wraz z ulepszaniem metod wydobywania metali ziem rzadkich czy rozpoczęciem recyklingu baterii na skalę przemysłową pojazdy elektryczne mogą okazać się skutecznym rozwiązaniem w walce z gazami cieplarnianymi, oddziałując jednocześnie w niewielkim stopniu na środowisko naturalne.
Źródło:
https://www.volvocars.com/images/v/-/media/Market-Assets/INTL/Applications/DotCom/PDF/C40/Volvo-C40-Recharge-LCA-report.pdf
https://www.europarl.europa.eu/news/pl/headlines/economy/20221019STO44572/unijny-zakaz-sprzedazy-nowych-samochodow-spalinowych-od-2035-r-co-to-oznacza